Orta Asya Hayali: Birlikten Doğan Gücün Yeni Ufukları

ANKARA-BHA El-Farabi Kazak Milli Üniversitesi

Uluslararası İlişkiler Fakültesi, Uluslararası İlişkiler ve Dünya Ekonomisi Bölümünden Profesör Duman Zhekenov, Sovyetlerin yıkılmasının üstünden geçen 33 yılın ardından Kazak, Kırgız, Özbek, Türkmen ve Tacik halklarının Orta Asya’da ortak hareket etmesi gerektiğini belirtiyor. Zhekenov’un yazısından öne çıkanlar şöyle:

Sovyetler Birliği’nin yıkılmasının ve beş Orta Asya devletinin bağımsızlıklarını kazanmalarının üzerinden 33 yıl geçti. 2025 yılına girerken, bu genç ülkeler hâlâ bağımsızlık temellerini güçlendirme ve kalıcı kılma mücadelesi veriyor. Bağımlılık döneminin acısını derinden hisseden bu ülkeler, zamanla birbirlerinden uzaklaştı. Oysa zenginliklerini koruyabilmek, iç ve dış tehditlerden sakınabilmek için bir araya gelmekten başka çareleri yok.

Zorunlu Bir Soru: Orta Asya’nın Yolu Kiminle?

Dünyadaki güç dengeleri hızla değişiyor. ABD’de yeni bir başkan göreve başlarken, Rusya’nın savaşı devam ediyor ve Çin, ekonomik etkisini giderek artırıyor. Bu küresel çalkantı ortamında Orta Asya’nın geleceği, ülkelerin izlediği politikalarla şekillenecek. Ancak kritik soru şu: Orta Asya, kendi içindeki potansiyeli birleştirebilecek mi?

Ortak Tarih, Ortak Gelecek

Kazak, Kırgız, Özbek, Türkmen ve Tacik halklarının ortak geçmişi, deyimlerde ve atasözlerinde hâlâ yaşıyor. Ancak bu kardeşlik bağı, günlük hayatta ve uluslararası arenada istenilen seviyeye ulaşmış değil. Spor müsabakalarındaki rekabetin bile ulusal gurura dönüşmesi, bölge halklarının birbirine karşı mesafeli tutumunu gösteriyor.

Orta Asya Rüyası Projesi: Tanışarak Birlik

El-Farabi Kazak Milli Üniversitesi’nin “Bölgesel İlişkilerin Analizi” araştırma merkezi tarafından başlatılan “Orta Asya Rüyası” projesi, bu bölgenin yeniden tanınması ve birliğin güçlendirilmesi için önemli bir adım olmayı hedefliyor. Proje, 2025 yılında bilimsel platformlarda ve sosyal ağlarda faaliyet gösterecek. Amacı, bölgenin kazanımlarını ve dünya medeniyetine katkılarını öne çıkararak, Orta Asya ülkelerinin birbirini daha iyi tanımasını sağlamak.

Tanıma ve Birliğe Çağrı

Orta Asya’nın beş parmağı, birleştiğinde büyük bir yumruk olabilir. Ancak bu, öncelikle birbirini tanımakla mümkün. Victor Hugo’yu tanıyan bir Kazak, Sadriddin Ayni’yi de tanıyorsa, Mukhtar Auezov’u bilen bir Türkmen, Said Ahmad Husankhodjaev’in eserlerini de okuyorsa bu, kültürel birliğin kapısını aralayacaktır.

Sonuç: Hayaller Gerçek Olabilir mi?

Birlik ideali, güçlü bir Orta Asya’nın anahtarıdır. Bu toprakların insanları, tarih boyunca ortak bir kaderi paylaştı. Şimdi, bu kaderi güçlendirmek ve geleceği şekillendirmek için birlikte hareket etme zamanı. Orta Asya Rüyası, bu hayali gerçeğe dönüştürmek için bir başlangıç olabilir. Beş kardeş ülke, birbirinden öğrenerek ve ortak bir ideale sarılarak, dünya sahnesinde hak ettikleri yeri alabilir.